Hướng dẫn chăm sóc vùng kín sau sinh đúng cách

“Vượt cạn” là quá trình đầy khó khăn và đau đớn của mỗi bà bầu. Sau khi sinh, “vùng kín” bị tổn thương và có nhiều thay đổi nên cần phải chăm sóc cần thận để tránh nguy cơ viêm nhiễm và những biến chứng nguy hiểm. Vậy mẹ đã biết cách chăm sóc vùng kín sau sinh hay chưa?

Chăm sóc vết mổ

Sinh con quả là công việc gian lao nhưng vĩ đại nhất đối với mỗi người làm mẹ. Dù là đẻ mổ hay đẻ thường thì đó vẫn là một trải nghiệm vô cùng khó khăn và đau đớn.

Hầu hết, các bà mẹ đẻ thường đều phải rạch tầng sinh môn (đó là phần mô mềm nằm giữa âm đạo và hậu môn có chiều dài khoảng 3 – 5 cm). Thông thường phần cơ và lớp niêm mạc sẽ được khâu bằng chỉ tự tiêu sau 20 ngày, lớp da thì được khâu bằng chỉ nilon (cắt chỉ sau khoảng 1 tuần). Sau khi hết thuốc tê, người mẹ mới bắt đầu có cảm giác đau, nhất là lúc ngồi dậy do tầng sinh môn bị kéo thắt lại bằng chỉ khâu. Do đó khâu chăm sóc vùng kín sau sinh lúc này nên hết sức cẩn thận. Vết mổ là vết thương hở vì thế chúng ta cần giữ sạch sẽ và khô để tránh nhiễm trùng. Nếu có hiện tượng rỉ dịch vàng phải báo ngay cho chuyên viên y tế.

Sản phụ có thể sử dụng những loại gối kê, nệm mềm và uống thuốc giảm đau để cảm thấy ổn hơn. Cảm giác đau đớn này thường hết sau khi cắt chỉ hoặc kéo dài gần 1 tháng. Nếu đau dai dẳng hơn thì hãy đề nghị để được khám lại.

Đến tuần thứ 2 sau khi đã được cắt chỉ tự tiêu, thời gian này mẹ nên lau người với nước ấm, tắm nhanh chóng, không ngâm mình trong bồn hoặc xối mạnh nước có thể làm vết mổ bị ướt. Sau khi tắm xong, dùng bông sạch thấm khô vết mổ tại vùng kín, không tự ý đắp lá trầu không hay tỏi giã lên vùng kín.

Đối với những thai phụ phải sinh mổ thì thời gian ở lại bệnh viện có thể lâu hơn và chậm hồi phục hơn. Bởi vết mổ ở ổ bụng gây nguy cơ nhiễm trùng cao hơn sinh thường.

Những ngày đầu tiên sau khi đẻ, vết mổ vẫn chưa khô nên các nữ hộ sinh sẽ giúp vệ sinh vết mổ. Có thể vệ sinh vết mổ bằng dung dịch betadin hoặc povidine 10%, giúp vết mổ sẽ nhanh liền sẹo và tránh nhiễm trùng. Cần để vết mổ hở không cần băng chặt, giữ cho vết mổ luôn khô sạch.

Để giảm tránh các biến chứng và nhiễm trùng không mong muốn, mẹ sẽ được kê thuốc kháng sinh kèm giảm đau để co hồi tử cung. Các vết mổ đang dần liền lại kết hợp với một vài cơn co thắt tử cung để thu hẹp tử cung về trạng thái ban đầu có thể gây ra cảm giác choáng váng và kiệt sức.

Vệ sinh vùng kín khi tiểu tiện, đại tiện.

Để hạn chế nhiễm trùng âm đạo, các chị em có thể vừa tiểu tiện vừa xối nước thật nhẹ nhàng để tránh nước tiểu làm bẩn vết khâu. Sản phụ nên tập đi tiểu từ 2 -3 h sau khi rút ống thông tiểu để tránh hiện tượng bí tiểu sau khi sinh. Riêng việc đại tiện có thể trì hoãn được lâu hơn, vì do việc ảnh hưởng của thuốc tê các chị có thể bị táo bón kéo dài từ 3 -5 ngày. Sau khi đại tiểu tiện nên lau khô vùng kín nhẹ nhàng với khăn mềm và sạch.

Nếu bạn còn ở bệnh viện, y tá sẽ giúp bạn rửa sạch vùng kín với nước đun sôi pha cồn diệt khuẩn và bôi thêm dung dịch sát khuẩn để nhanh liền sẹo. Về nhà những ngày sau, bạn có thể tự rửa vùng kín bằng nước đun sôi với dung dịch vệ sinh phụ nữ phù hợp, lau khô cơ thể và mặc đồ lót thoáng sạch để tránh nấm ngứa.

Dù các chị em có đẻ mổ hay thường thì sản dịch vẫn tiết ra ngoài âm đạo, nó là dấu hiệu bình thường cho thấy tử cung đang hồi phục tốt. Vài ngày đầu sản dịch thường có màu đỏ tương sau đó lượng huyết sẽ dần ít hơn và nhạt màu hơn, sản dịch có màu nâu khi nội mạc tử cung co lại. Đến ngày thứ 10, sản dịch sẽ có màu hơi vàng hoặc không màu. Vì vậy hằng ngày, chúng ta cần lót băng vệ sinh để thấm sản dịch tiết ra và thay đều đặn 3 – 4 lần/ngày kết hợp rửa âm hộ sau mỗi lần thay băng, tránh chà xát mạnh lên vết khâu.

Kiêng quan hệ tình dục

Để chăm sóc vùng kín sau sinh nhanh hồi phục thì  vấn đề kiêng chuyện “chăn gối” là điều cần thiết. Do âm đạo bị giãn rộng và đang sưng đau nên nguy cơ nhiễm trùng cao có thể gây rò âm đạo – hậu môn, dẫn đến đại tiểu tiện không tự chủ, sự toàn vẹn của cơ đáy chậu bị ảnh hưởng do các cơ không được xếp lại đúng chỗ…Nếu không kiêng đủ lâu nó cơ thể khiến bạn đau đớn và trở nên ám ảnh với mỗi cuộc “yêu” sau này.

Hơn thế, quan hệ tình dục quá sớm còn tạo điều kiện cho hàng ngàn vi khuẩn xâm nhập vào tử cung gây lên các bệnh lý hậu sản, bệnh đường tình dục và nhiễm khuẩn sau sinh. Thế nên, chắc chắn rất cần tới sự thấu hiểu và động viên của người bạn đời. Hai vợ chồng có thể thiết lập lại chuyện “chăn gối” từ từ. Sự hồi phục là tùy vào cơ địa cua mỗi người, tuy nhiên đối với những trường hợp sinh thường các chị em nên tránh quan hệ tình dục sau khoảng 4 – 6 tuần, những trường hợp đẻ mổ thời gian kiêng kị có thể lâu hơn từ 6 -12 tuần.

Những điều cần lưu ý khác khi chăm sóc sản phụ sau sinh

Bổ sung dinh dưỡng sau khi sinh

Trong vòng 6h ngay sau khi mổ, các bà mẹ sẽ không được phép ăn uống do nhu động ruột đang ở mức rất thấp, đường ruột ứ nhiều khí và hoạt động tiêu hóa kém. Thức ăn đưa vào dạ dày khó tiêu hóa gây ợ hơi, tạo bón làm cơ thể càng mệt mỏi hơn.

Những ngày đầu, các chị em chỉ nên uống nước lọc và ăn cháo loãng cho đến khi nào có thể xì hơi được thì bắt đầu ăn đặc hơn một chút, tất nhiên đồ ăn vẫn phải thật mềm và lỏng để tránh gây tình trạng táo bón nặng hơn.

Để tăng cường hồi phục thể lực, các tuần tiếp theo nên bổ sung thêm nhiều chất dinh dưỡng khác giàu đạm, protein, chất sắt và vitamin và giúp lợi sữa.

Vận động sau khi sinh

Đối với nhiều thai phụ đã trải qua ca phẫu thuật mổ khó khăn và mất nhiều máu thì cần nghỉ ngơi để phục hồi sức khỏe. Sau đó vài ngày nếu tình trạng tốt hơn mặc dù chưa ra khỏi giường được nhưng các mẹ vẫn có thể cử động tay chân nhẹ nhàng tránh tê bì.

Những chị em hồi phục sức khỏe nhanh hơn, ngay sau khi được lấy ống thông tiểu ra đã có thể bước xuống dường tập đi bộ trở lại. Nó rất hữu ích cho việc hồi phục nhu động ruột. Giảm tránh hiện tượng táo bón và trĩ sau này. Việc vận động đi bộ ngắn giúp các chức năng bình thường của cơ thể phục hồi nhanh hơn, giảm nguy cơ mắc biến chứng sau phẫu thuật như dính ruột, viêm tắc tĩnh mạch…

Cho con bú ngay sau khi sinh

Các mẹ hoàn toàn có thể cho con bú sau khoảng 4 -5 giờ đồng hồ sau khi sinh. Cho con bú bằng sữa mẹ càng sớm càng tốt vì lúc này sữa non có chứa nhiều dưỡng chất tăng cường sức đề kháng cho trẻ. Cho bé bú sớm không chỉ giúp gắn kết tình mẫu tử, tăng sức đề kháng cho bé mà còn giúp tử cung của mẹ mau phục hồi, giảm nguy cơ băng huyết sau sinh. Để tránh ảnh hưởng của vết mổ, các mẹ nên nhờ người thân trợ giúp để đỡ bé ở tư thế thoải mái nhất cho cả hai mẹ con.